Mamo! Tato! – poczytaj mi.

-czyli dlaczego warto czytać dzieciom.

Wiek przedszkolny, to taki okres rozwoju dziecka, w którym zaczynają kształtować się różne nawyki, w tym np. czytelnicze. Często niedoceniane jest to, jakie korzyści daje wspólne czytanie z dzieckiem. Nie jest to tylko spędzanie czasu, ale jest to również pewna forma nauki. Dzięki bajkom dziecko poznaje emocje, jak się zachować w pewnych sytuacjach, odróżniać dobro od zła oraz poszerza wiedzę o świecie czy rozwija wyobraźnię.

Problemem dzisiejszych czasów jest to, że często książkę zastępuje się środkami masowego przekazu. Jest to zdecydowanie łatwiejsza forma, aby zainteresować dziecko. Producenci bajek, seriali dla dzieci wiedzą, co zrobić aby przyciągnąć młodego widza przed ekran telewizora- który jest zdecydowanie mocnym konkurentem dla książki ale łatwym do zastąpienia. Tu z inicjatywą muszą wyjść osoby z bliskiego otoczenia dziecka, szczególnie rodzice. Podczas czytania bądź słuchania bajek, dzieci tworzą swój własny świat. Identyfikują się z bohaterem- razem z nim przeżywają przygody i odczuwają jego emocje. Natomiast podczas oglądania telewizji, czy gry na komputerze dziecko ma podane już wszytko, więc nie musi angażować się do tego, aby zrozumieć przekaz. Często też mogą pojawić się treści nieadekwatne do wieku, z zachowaniami niekoniecznie akceptowanymi przez społeczeństwo. Konsekwencją tego mogą być senne koszmary, wybuchy agresji czy problemy wychowawcze.

Istotną sprawą podczas czytania dzieciom książek jest dobieranie ich tak, aby przedstawiane w nich historie były zabawne, różnorodne, odpowiednie do wieku, ale musza mieć też przekaz/morał. Książki mogą mieć również charakter terapeutyczny. Jeśli w życiu dziecka pojawia się sytuacja która może być dla niego emocjonalnie trudna bądź jest to zwykła wizyta u lekarza, bajka terapeutyczna jest tutaj wyśmienitym rozwiązaniem- pozwoli zapoznać dziecko z sytuacją, a przez przeżycia bohatera będzie wiedziało czego może się spodziewać, jak rozwiązać pewne problemy i co może odczuwać. To pozwoli przygotować się dziecku np. na pierwszy dzień w przedszkolu.

Jedną z ważniejszych czynności o której nie można zapomnieć, jest rozmowa z dzieckiem na temat treści czy morału który jest tam zawarty. Samo przeczytanie bajki jest bezcelowe, to rozmowa na temat emocji i przeżyć bohaterów jest tą czynnością z której podopieczny wyniesie najwięcej.

Co daje czytanie dziecku?

1. Rozwija wyobraźnie-czytanie sprawia, że dziecko może odtwarzać w swojej głowie najróżniejsze i najciekawsze obrazy i widzieć świat bajki po swojemu.
2. Poprawia pamięć-podczas czytania, dziecko może porównywać obecną historię z innymi, wcześniej poznanymi bajkami, analizować fakty czy łączyć ze sobą zdobyte już informacje
3. Wzbogaca język-dzięki czytaniu, dziecko poznaje nowe słowa, uczy się wyrażać swoje myśli oraz mówić o różnych rzeczach. Jeśli czytanie jest regularne, dziecko ma szerszy zasób słownika i wypowiada się znacznie lepiej, niż dziecko któremu nikt nie czyta.
4. Rozbudza ciekawość świata- dziecko podczas czytania uczy się nowych rzeczy, poznaje nowe miejsca.
5. Uczucia i emocje- dzięki lekturze, młody czytelnik uczy się o emocjach: wie jak ja nazywać i wyrażać. Uczy się wrażliwości i empatii, utożsamia się z bohaterem i jego uczuciami.
6. Wzorce zachowań- w bajkach występują dobre i złe zachowania. Dzięki treści dziecko poznaje pewne wzorce, uczy się jak postępować i poznaje zachowania, które odbierane są negatywnie.
7. Przełamywanie tematów tabu- tutaj można mówić już o bajkach terapeutycznych. Dzięki temu, można poruszyć z dzieckiem trudne tematy lub przygotować je na pewną, dość trudną sytuacje.
8. Uczy- dziecko podczas czytania nie poznaje tylko nowych słów, ale uczy się też literek, kolorów, kształtów.
9. Sposób na spędzanie czasu- wspólne czytanie jest bardzo fajnym sposobem na spędzanie czasu.
10. Zachęca do czytania w przyszłości- czytając już od najmłodszych lat, zachęcamy dziecko do czytania w przyszłości. Ważne jest to aby tę czynność kojarzyło pozytywnie, a nie z przymusem.

Dodatkowo jedną z ważniejszych funkcji czytania jest to, że wzmacnia się wieź między rodzicem a dzieckiem. Więź, która może pomóc w relacjach gdy dziecko będzie wchodzić w okres dojrzewania, czy w dorosłość.

Świat jest zabiegany, często dorośli narzekaj na brak czasu ale 20 min wspólnej lektury to dla dziecka bardzo wiele, dlatego warto znaleźć czas na to aby przeczytać parę stron ulubionej bajki. Trzeba też pamiętać o tym, że dzieci obserwują swoje otoczenie i naśladują czynności dorosłych-szczególnie rodziców. Jeśli maluch zobaczy, że jego najbliżsi mają kontakt z książką to zainteresuje się tym i będzie chciało uczestniczyć w tej czynności razem z nimi.

„Książka nie przeczytana w dzieciństwie jest bezpowrotnie stracona jako bardzo istotny czynnik rozwoju uczuć, wyobraźni, intelektu i moralności”-H. Skrobiszewska

Źródło:

1. Agata Pusz ,,Dlaczego warto czytać dzieciom?”
2. Maria Molicka: Biblioterapia i Bajkoterapia Poznań 2011
3. Olga Katarzyńska ,,Dlaczego warto czytać dzieciom?”
4. https://www.elfibajka.pl/dlaczego-warto-czytac-dzieciom.html
5. https://jaw.pl/2021/06/jakie-korzysci-przynosi-czytanie-dziecku-i-czym-sie-kierowac-wybierajac-ksiazke-dla-dziecka/ 

Jak budować poczucie własnej wartości u dziecka ?

Poczucie własnej wartości to postawa względem siebie, szacunek do siebie samego, wiara w swoje możliwości dająca dobre samopoczucie, a także chęci do osiągniecia sukcesu. Człowiek, który osiąga samoakceptacje, to człowiek, który odpowiednio funkcjonuje w społeczeństwie, nie zniechęca się porażką, dąży do zamierzonego celu, dużo prościej radzi sobie z codziennymi trudnościami. Jednak w główniej mierze poczucie własnej wartości to pewność swego, czyli przekonanie, że to co myślę i czuję, jest ważne. Jak więc my rodzice, możemy odpowiednio kształtować poczucie własnej wartości dziecka na co dzień?

Jak się okazuje najważniejszym i podstawowym czynnikiem jest zwrócenie uwagi rodziców i opiekunów na emocje i uczucia dziecka. Uważność ta oznacza gotowość rodzica do zaciekawienia się tym co czuje, co myśli i czego pragnie dziecko w danej sytuacji i co najważniejsze na zaakceptowaniu tego. Aby to osiągnąć, niezwykle ważne jest uznanie tego, że dziecko doświadcza różnych emocji i uczuć, podobnie jak osoby dorosłe i są one:

• prawdziwe, ważne i liczą się;

• potrzebne dziecku do wchodzenia w interakcje ze światem, do rozpoznawania, co jest w życiu dla niego dobre a co złe;

• są motorem jego reakcji, działań i zachowań,

Warto podkreślić również, że uczucia i emocje dziecka zasługują na szacunek i my jako rodzice nie powinniśmy im zaprzeczać, bagatelizować ich, a w szczególności wyśmiewać.

Jak więc powinniśmy postępować w codziennych sytuacjach aby wspierać nasze dzieci w poczuciu własnej wartości?

Poniżej przedstawiamy reakcję opiekuna uważnego na emocje dziecka, w trudnej dla niego sytuacji:

• Pytając dziecko oto jak się czuje w danej sytuacji, podejmuje próby odgadnięcia, jakie aktualnie emocje towarzyszą dziecku.

• Mówiąc: „Widzę, że Ci smutno/przykro/żal z powodu …Może złościsz się, że nie zgadzam się by…”, pomaga dziecku nazwać swoje emocje i określa ich możliwą przyczynę.

• Mówiąc: „ Rozumiem Cię, że smutno Ci z powodu …”, okazuje mu zrozumienie dla jego emocji.

• Pozwalając dziecku wypowiedzieć i wypłakać swoje smutki i zachęcając do zastanowienia się co innego może zrobić w danej sytuacji, pozostawia dziecku czas na pobycie w tych emocjach, oswojenie ich i zaakceptowanie poczucia straty.

• Pytając dziecka czego pragnie i co myśli o danej sytuacji, dostrzega potrzeby dziecka i bierze pod uwagę zdanie dziecka.

Jednak częstym błędem jest przypisywanie dziecku własnych uczyć i emocji w danej sytuacji. Aby do tego nie dopuścić, konieczne jest rozróżnienie i oddzielenie naszych uczuć, od uczuć i emocji dziecka. Tylko wtedy poczuje się ono ważne, doświadczy, iż to co czuje jest istotne, a co za tym idzie uzyska zrozumienie. W ten właśnie sposób buduje ono poczucie własnej wartości, rozwija empatię, a także zaczyna rozumieć, że każdy z nas może przejawiać inne emocje, które są tak samo ważne jak nasze, co zaprocentuje w przyszłości w relacjach z innymi ludźmi.

W budowaniu własnej wartości przez dziecko istotną rolę odgrywa również to, w jaki sposób się z nim komunikujemy. Ważny jest sposób w jaki mówimy do dziecka, czyli to w jaki sposób formułujemy komunikaty do dziecka. Zamiast używać sformułowań : Jesteś niegrzeczny/ niemiły …, warto użyć zwrotu: To było takie niegrzeczne/niemiłe … zachowanie; Zachowałeś się w taki … sposób. W ten sposób unikniemy użycia negatywnego określenia osoby dziecka, a spowodujemy, iż dziecko będzie miało okazję do zastanowienia się nad własnym zachowaniem, samodzielnie będzie wyciągać wnioski na swój temat, lepiej poznawać siebie.

Kolejną, ważną kwestią jest całkowita rezygnacja z kierowania zachowaniem dziecka, na takie, jakie my dorośli oczekujemy. Pozwólmy naszym dzieciom na pewną swobodę w poznawaniu świata i zjawisk. Postawmy na dziecięcą inicjatywę, która pozwala na tworzenie przestrzeni do próbowania, do mylenia się. Nie możemy również zapomnieć o komunikatach niewerbalnych, gdyż akceptację i zrozumienie okazujemy głównie poprzez spojrzenie, uśmiech, wyraz twarzy, gest, dotyk i co bardzo istotne – ton głosu. Nie ważne, jak bardzo budujący byłby komunikat skierowany do dziecka, w połączeniu ze sprzecznymi sygnałami wysyłanymi przez mimikę twarzy lub ton głosu, nie zostanie odebrany pozytywnie i odwrotnie. W budowaniu własnej wartości nie pomoże również dziecku porównywanie go z innym dzieckiem. Unikając porównywania spowodujemy, że dziecku łatwiej przyjdzie zaakceptowanie tego, że w środowisku rówieśniczym różnimy się między sobą pod względem zdolności.

Wnioskując, kształtowanie budowania poczucia własnej wartości przez dzieci, jest niezwykle ważnym elementem w rozwoju każdego dziecka. Aby im w tym pomóc, musimy pamiętać o tym, aby liczyć się z dzieckiem jako osobą, traktować poważnie dziecięce emocje, potrzeby i pragnienia, pozostawiać dziecku wybór, unikać porównywania dzieci między sobą, ale również umieć odmawiać dziecku, powołując się na nasze uczucia i potrzeby. Wszystkie powyższe zachowania względem dziecka, z pewnością zaprocentują w jego przyszłym życiu. Spowodują, że dziecko łatwiej poradzi sobie z niepowodzeniami, a świadomość posiadania pewnych umiejętności, kompetencji czy sprawności, wzmocni poczucie jego pewności siebie i pozwoli osiągnąć powodzenie w tym co robi.

Źródło: A. Wentrych; Zanim wkroczy specjalista… Jak pomóc przedszkolakowi w trudnych sytuacjach. Przewodnik dla nauczycieli i rodziców. Część 2; Wyd. CEBP 24.12 Sp. z o.o., Kraków 2020

Jak czytanie książek wpływa na rozwój dziecka?

• Czytanie książek pobudza i rozwija wyobraźnię dziecka.

• Sprawia, że dziecko jest bardziej kreatywne, dzięki czemu jest bardziej otwarte na różnego rodzaju procesy twórcze.

• Regularne czytanie powoduje, że dziecko poznaje i uczy się nowych słów.

• Dziecko czytając książki popełnia mniej błędów stylistycznych oraz ortograficznych.

• Już dwudziestominutowe czytanie książki wywiera duży wpływ na ćwiczenie koncentracji i pamięci u dziecka.

• Dzięki czytaniu książek, a co za tym idzie, poznawaniu losów bohaterów dziecko jest w stanie lepiej zrozumieć ludzkie emocje.

• Wspólne czytanie książki z dzieckiem wzmacnia i zacieśnia więzi.

• Systematyczne czytanie dziecku przyczynia się do rozwoju myślenia przyczynowo-skutkowego, które jest niezbędne w przypadku przewidywania następstw konkretnych zdarzeń (np. jeżeli padał deszcze, to trawa będzie mokra).

• Czytanie wywiera także duży wpływ na kształtowanie się myślenia analitycznego, które jest istotne podczas rozwiązywania problemów.

• Odpowiednio dobrana książka może pomóc przystosować się dziecku do nowych sytuacji i wspomóc m.in. proces adaptacyjny w przedszkolu lub przygotować dziecko do pojawienia się rodzeństwa.

Prawa Dziecka

„Dziecko ma prawo być sobą.

Ma prawo do popełniania błędów.

Ma prawo do posiadania własnego zdania.

Ma prawo do szacunku.

Nie ma dzieci – są ludzie.”

– Janusz Korczak

Na wniosek Rzecznika Praw Dziecka Marka Michalaka w dniu 7 listopada 2014 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej podjął uchwałę w sprawie ustanowienia dnia 20 listopada Ogólnopolskim Dniem Praw Dziecka. Wybrana data, czyli 20 listopada, nawiązuje do 1989 r. i przyjęcia przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych Konwencji o Prawach Dziecka. W uchwale posłowie podkreślili m.in., że to Polska już w 1978 r. przedstawiła projekt Konwencji i zaproponowała jej Komisji Praw Człowieka ONZ jej uchwalenie. „Był to niewątpliwie jeden z największych
polskich sukcesów na arenie międzynarodowej. Przypominając szczególny wkład i rolę Polski w tworzeniu światowego systemu ochrony praw dziecka, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia dzień 20 listopada Ogólnopolskim Dniem Praw Dziecka” – wskazano w przyjętym w 2014 r. dokumencie.
Inicjatorami i współtwórcami Konwencji o Prawach Dziecka byli prawnicy z Państwowej Akademii Nauk zainspirowani myślą Janusza Korczaka, który jako pierwszy apelował o podmiotowe traktowanie najmłodszych. Jest to najbardziej rozpowszechniony dokument
dotyczący praw człowieka; podpisały go wszystkie państwa na świecie i prawie wszystkie ratyfikowały – Polska w 1991 r.

Celem Ogólnopolskiego Dnia Praw Dziecka jest uświadamianie najmłodszym, że mają swoje prawa i powinni wiedzieć jak z nich korzystać, a dorosłym przypominanie, że nie tylko mają te prawa zawsze respektować, ale powinni także stać na ich straży i podejmować działania wzmacniające ich ochronę. Święto to ma również zachęcać do propagowania praw dzieci i edukacji na ten temat. Polska może poszczycić się bogatą tradycją związaną z promowaniem praw dziecka, począwszy od postaci Janusza Korczaka, cenionego na świecie działacza na rzecz godnego traktowania dzieci, po Ludwika Rajchmana, pomysłodawcę stworzenia międzynarodowej organizacji działającej na rzecz dzieci – UNICEF. Polska była również inicjatorem powstania Konwencji o prawach dziecka, gdyż przedłożyła Komisji Praw Człowieka ONZ jej pierwszy projekt. O tym, jak ważne są w naszym kraju prawa dziecka świadczy również fakt, iż zostały one uwzględnione w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.
Dziecko powinno znać swoje prawa, rozumieć je i świadomie z nich korzystać. Państwo powinno traktować dziecko podmiotowo i bezwzględnie przestrzegać przysługujących mu praw.
Upowszechnianie wiedzy o prawach dziecka nie jest wymierzone przeciwko rodzicom. Zarówno rodzice, opiekunowie jak i nauczyciele powinni mieć świadomość, że prawa dziecka nie kolidują z prawami dorosłych, lecz się uzupełniają.
Zapisy zawarte w Konwencji o prawach dziecka są podstawą działalności UNICEF, który podejmuje starania, aby stanowiły one kanon zasad etycznych i standardów międzynarodowych postępowania wobec dzieci.

Akty prawne:
Konwencja o Prawach Dziecka
Deklaracja Genewska
Deklaracja Praw Dziecka